YANGIN FELAKETİNİN SORUMLUSU SARAY REJİMİDİR, HESAP VERMELİDİR!

21 Ocak 2025 tarihinde, Bolu’nun Kartalkaya Kayak Merkezi’nde bulunan 12 katlı Grand Kartal Otel’de saat 03.30 sularında çıkan yangın, büyük bir felakete yol açmıştır. Yangın sonucunda en az 76 kişi hayatını kaybetmiş, en az 51 kişi de yaralanmıştır.

Hayatını kaybedenlerin yakınlarına baş sağlığı, yaralananlara acil şifa diliyoruz.

İlk gelen haberlere göre yangın, otelin restoran katında başlamış ve hızla tüm binaya yayılmıştır. Olay anında otelde 234 misafir bulunduğu açıklandı. Otelde konaklayan birçok kişi, pencerelerden çarşaflarla inmeye çalışmış veya atlamak zorunda kalmıştır. Yangın alarm sisteminin ve söndürme sistemlerinin devre dışı olduğu ya da çalışmadığı ve yangın merdivenlerinin yetersizliği tanıklarca belirtilmektedir.

YANGINLA MÜCADELE

• Öncelikle yangın çıkmaması için önlem alınır.
• Yangın çıkarsa yayılmaması için önlem alınır.
• Özellikle otel gibi binalarda perdesinden halısına, kapısından mobilyasına yangın dayanımlı malzemeler kullanılır.
• Herkesin güvenli bir şekilde kaçabilmesini ve yangın söndürme ekiplerinin binaya ulaşmasını sağlayacak şekilde bina tasarlanır ve işletilir.
• Binanın niteliğine göre yangın algılama ve uyarı sistemleri yerleştirilir
• Binanın niteliğine göre, yangın dolapları, hidrantlar, yağmurlama sistemleri gibi yangın söndürme ekipmanları yerleştirilir.

Bu şekilde yapılan ve işletilen bir binada yangından dolayı birisinin ölme ihtimali yok denecek kadar azdır. Depremde ve doğal afetlerde de olduğu gibi yangın vb kazalarda da öldüren denetimsizlik ve kar hırsıdır.

YANGIN YÖNETMELİĞİNDE OTELLER

İlk defa 2002’de yayınlanan ve 2007 Aralık’ında yeniden düzenlenerek son halini alan ‘Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’te, yangını belli bir bölgede sınırlamak için yapılacaklar belirlenmiştir. Özellikle toplu yaşanılan binalarda kompartımanlar oluşturulur ve kompartımanlar arasında belirli sürelerle yangının geçmemesi sağlanır. Kaçış hacimleri de bu şekilde yangına dayanıklı ve duman geçirmez kompartımanlardan oluşmalıdır. Yangın kaçış merdivenleri yangına en az 90 dakika dayanıklı olmalıdır. Kaçış merdivenlerinin en az yarısı doğrudan dışa açılmalıdır. Benzer şekilde yangının katlar arasında geçişini önleyecek yangın bariyerleri oluşturulmalıdır. Otellerin mutfaklarının da yangın açısından yalıtan önlemler yönetmelikte vardır.

Grand Kartal Otel’de yangının hızlı yayılması ve hayatını kaybedenlerin ve yaralananların sayısının korkunç boyutta olması tahliyenin gerçekleşememiş olduğunu, dolayısıyla kaçış sistemini güvence altına alacak olan uygun bir kompartıman yapısının olmadığını göstermektedir. Herhangi bir ilave merdivenin olması, onun bir yangın kaçış merdiveni olması anlamına gelmemektedir.

Yönetmelikte oteller yangın açısından özel olarak değerlendirilmiştir. Grand Kartal Oteli 350 yataklıdır. Yatak sayısı 200’ü geçen otellerde sesli ışıklı uyarı sistemi ve yangın söndürme için yağmurlama sistemi zorunludur. Genel olarak bütün otellerde 60 dakika acil aydınlatma olmalıdır. Tanık ifadelerinde aktif yangın önlemlerinin olmadığı ya da çalışmadığı ifade edilmektedir.

OTEL’e 2007’de VERİLEN YANGIN RAPORU

Otel’in 1999’da faaliyete geçtiği anlaşılmaktadır. Otellerin işletme ruhsatları Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından verilmekte ve denetlenmektedir.

Bolu Belediye Başkanlığı İtfaiye Müdürlüğü tarafından 22 Kasım 2007 tarihli bir rapor kamuoyuna yansımıştır. Buna göre Grand Kartal’da yapılan incelemede;

• İşletme içerisinde toplam 25 adet, her katta 2 adet 6 Kg’lık KKT’lu, yangın söndürme cihazı tam ve çalışır vaziyette bulundurulduğu,
• Çıkışlarının uygun olduğu,
• İşletme içerisinde patlayıcı ya da patlayıcı madde bulundurulmaması,
• Yangın sebebi olabilecek malzeme ve ısı kaynaklarının kullanımında dikkatli davranılması koşuluyla

yangın söndürme araç ve gereçlerinin tam ve sağlam olduğu tespit edilmiştir. Bahis konusu işletmenin faaliyete açılmasında müdürlüğümüz açısından sakınca bulunmamaktadır, denilmektedir.

2012’ye kadar binaların ruhsatını verecek kuruluşlar ilgili itfaiye kuruluşundan görüş alıyorlardı. Ancak 2012’deki bir Bakanlar Kurulu kararı ile bu zorunluluk ortadan kalktı. Dolayısıyla 2007’de itfaiyeden alınan görüş 2012 öncesi geçerli olan bir zorunluluktan kaynaklanmaktadır. Ancak bu raporun da oldukça yetersiz olduğu görülmektedir.

2007’de yangın yönetmeliği yayınladığında işletmelere belirli bir süre verilerek yeni yangın yönetmeliğine uygun olarak binada düzenleme yapmaları istenmişti. Söz konusu yangın raporu bu süreçten önce verilmiş olup işletme hiçbir şekilde yangın yönetmeliğinin gerektirdiği şartları sağlamamaktadır. 2007 sonrasında binada gerekli düzenlemenin yapılıp yapılmadığı bilinmemektedir. Ancak Bakan’ın 2007 itfaiye raporuna atıf yapması abes ve suçunu örtme amaçlıdır.

TURİZM TESİSLERİNİN NİTELİKLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK

Otellere işletme belgesi verilmesini düzenleyen ve Cumhurbaşkanı kararı olarak 2019’da yayınlanan yönetmelik, yangın güvenliği ile ilgili olarak sadece odalara duman dedektörü takılmasını öngörmektedir. Yangın yönetmeliğine bir atıf bile yoktur. Genel geçer laflarla güvenlik sağlanamaz. Ancak yönetmeliğin eksik olması bakanlığın sorumluluğunu da ortadan kaldırmaz. Halkın güvenliğini sağlayacak bir yönetmelik çıkartmak da iktidarın sorumluluğundadır.

Bakanlığa bağlı Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı, otellere Güvenli Turizm ve Sürdürülebilir Turizm Sertifikaları vermektedir. Ancak güvenli turizmden anladıkları sadece hijyen güvenliğidir. Yangın vb güvenlik tedbirleri ile ilgili herhangi bir parametre içermemektedir. Grand Kartal Otel’in bu sertifikası da yoktur. Sürdürülebilir Turizm Sertifikası için 1. Aşama Belgesi aldığı görülmektedir. Bu sertifika çevre etki parametrelerine göre verilmektedir.

AKP İKTİDARININ SORUMLULUĞU

Yangın Yönetmeliği, kamu kuruluşlarına yangın güvenliği konusunda denetim görevi vermiş olmasına rağmen bunun hangi periyotta ve nasıl olacağına dair bir bilgi yoktur ve bu konuda başka bir yönetmelik de yoktur. Böyle bir belirsizlik de olsa Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın denetim görevini yerine getirmediği anlaşılmaktadır. İktidar telaş içinde 2007’deki AKP’li belediye tarafından verilen yetersiz rapora sarılmaktadır.

2013’te çıkarılan İş Ekipmanları Kullanım Yönetmeliği’ne göre otelin aktif yangın mücadele sistemlerinin ve yangın tesisatının periyodik olarak denetlenmesi gerekmektedir. Bu denetimleri otel işletmesinin yılda bir kere muayene kuruluşlarına yaptırması gerekmektedir. Ancak bütün kamusal hizmetlerde olduğu gibi teknik denetim görevleri de Saray Rejimi tarafından serbest piyasaya açılmış ve bir ticari meta haline getirilmiştir. Bu periyodik denetimleri özel şirketler yapmakta ve temel motivasyon kar elde etmek olmaktadır. Çalışma Bakanlığı iş müfettişlerinin bu periyodik denetim raporlarını talep ederek rapora uygun eyleme geçmeleri gerekirse yaptırımları uygulamaları gerekmektedir.  Otelin bu periyodik denetimleri yaptırıp yaptırmadığı ve yaptırdıysa ne gibi raporlar verildiği ve iş müfettişlerinin raporlarla ilgili yaptıkları açıklanmalıdır.

Belli ki ne yapılması gereken yangın önleme sistemleri yapılmış, ne de denetim mekanizmaları doğru işletilmiştir.

Önlenebilir bu felaket de göstermiştir ki, iktidar; sorumluluğu altındaki kamusal teknik denetim görevlerini ya yapmayarak ya da kamusal denetimi serbest piyasaya açarak halkın yaşam hakkını hiçe saymıştır.

• Kültür ve Turizm Bakanlığı işletme ruhsatının yangın güvenliği açısından uygunluğunu denetlememiştir. Ruhsata uygun bile olsa yapısal değişiklikleri ve işletme aşısından periyodik denetimleri yapmamıştır. Bu felaketten birinci derecede sorumludur.
• Otelin denetiminden birinci derece sorumlu olan kurumun başındaki bakan Mehmet Nuri ERSOY, ülkedeki en büyük tur şirketinin ve birçok otelin sahibidir. Bakanın şirketi bu otelin yataklarını da satıyor. Aralarında çıkar ilişkisi vardır. Kendi otellerinin denetiminin de kendi sorumluluğunda olması kamu denetiminin tarafsızlığına aykırıdır.
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, yönetmeliklerin denetim açısından somut planlara bağlanmasını sağlamayarak, denetimlerin uygulanması için önlem almayarak felaketin ortak sorumlusudur.
• Aktif yangın önleme ve uyarı sistemlerinin çalışmaması durumu göz önüne alarak Çalışma Bakanlığı, periyodik muayeneleri izlemeyerek veya raporlara uygun gerekli yaptırımlar için harekete geçmeyerek felaketin ortak sorumlusudur.
• Bütün bunlara rağmen Bakan’ın yüzsüzlük ve pişkinlikle daha önceden denetim görevini ellerinden almış oldukları Belediye’yi sorumlu gösterme çabası bir rezalettir.
• Saray Rejimi, bakanlıkları birer emir eri haline getirerek, ruhsatlarda ve denetimlerde belediyeleri ve itfaiyeleri devre dışı bırakarak ve bütün kamusal hizmetleri tasfiye edip serbest piyasaya açarak felaketin baş sorumlusu olmuştur.

BU TESPİTLER DOĞRULTUSUNDA;

1. Kültür ve Turizm Bakanı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı istifa ederek halka hesap vermelidir.
2. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri ERSOY, ile otel sahibi arasında çıkar ilişkisi olduğundan dolayı soruşturmanın selameti için de derhal istifa etmelidir. Kamu denetiminin tarafsızlığı için otel patronları hiçbir şekilde bakan olmamalıdır.
3. Otel patronları; eksikliklere rağmen ruhsat verenler; yanlış, eksik denetim raporu verenler; gerekli denetimi yapmayanlar yargılanmalı ve hesap vermelidir.
4. Bakanlık tarafından verilen tüm ruhsatlar iptal edilerek, ruhsat görevi belediyelere verilmeli. Otellerden başlayarak tüm kamusal binalar yangın güvenliği açısından denetlenerek yeniden ruhsatlanmalıdır.
5. Yangın yönetmeliğinde tüm denetim işleri açık bir şekilde ve kamusal görev olarak tarif edilmelidir. Yönetmelikte itfaiyelere yeniden yetki verilmelidir. Yönetmelikte Danıştay’ın iptal ettiği otomatik yangın algılama sistemi gereken binalar, kamu güvenliği açısından yeniden düzenlenmelidir.
6. İtfaiye teşkilatları merkezi olarak eğitim, personel ve örgütlenme açısından düzenlenmeli ve nitelikleri arttırılmalıdır.
7. Özel muayene kuruluşları kapatılarak tüm kamusal teknik denetimler, belediyelerin istihdam ettiği teknik kamu görevlileri tarafından yapılmalıdır.
8. Tüm bu felaketin ve gelecekteki olası felaketlerin baş sorumlusu Saray Rejimi son bulmalıdır.

TOPLUMCU MÜHENDİS MİMAR ŞEHİR PLANCILARI