16 Temmuz 2022
Ülkede krizlerin derinleştiği, halkın güvencesizlik ve geleceksizlikle boğuştuğu, en temel barınma hakkının dahi çözümsüz bırakıldığı, dinlenme ve boş zaman geçirme eylemleri şöyle dursun beslenmenin dahi bin bir türlü hesap kitapla yapıldığı bir dönemde yaşamaya çalışıyoruz.
Alınan ücretler hiçbir derde çare olmuyor. Kira zamlarının alternatifleri olarak paylaşımlı ev arayışları çoğalıyor. Ulaşım maaşlar içinde ciddi bir külfet, yemek ücretleri ise yemek yemek yerine öğün atlanarak aylık gelire aktarılabilecek bir gelir olarak masada duruyor.
Yeni mezun mühendis, mimar, plancılar işsizlikle boğuşuyor. Bulunan işler ise asgari ücretle ya da uzun dönemli stajyerlik adı altında yaygınlaşan ücretsiz sömürü düzeniyle karşılanıyor.
Meslektaşlarımızın hak ettiği ücreti alamadığı, işsizlik ile korkutularak düşük ücretlere mahkum bırakıldığı, üzerine güvencesizlikle birlikte başka ülkelerin kapılarını araladığı, birbirimizden yoksun bir dönemi yaşıyoruz.
TMMOB’nin belirlediği mühendis, mimar, plancı asgari ücretten haberin var mı?
TMMOB 31 Temmuz 2012 tarihinde, mühendis, mimar ve şehir plancılarının düşük ücretle çalıştırılmalarının ve alınan ücretin Sosyal Güvenlik Kurumu’na eksik bildirilmesinin önüne geçmek için Sosyal Güvenlik Kurumu ile bir protokol imzalamıştı. 2012 yılından itibaren her yıl Aralık ayında, o yılın asgari ücreti ve özellikle yeni mezun olmuş mühendis, mimar ve şehir plancılarının işe başlama ücreti belirlenmiş, nitekim 9 Haziran 2017 tarihinde protokol SGK tarafından tek taraflı olarak feshedilmiştir.
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı ile TMMOB Arasında İşbirliği Protokolü’nün 2. Maddesinde protokolün amacı olarak; “sosyal güvenliğin toplumun tüm bireyleri için temel bir hak olduğu gerçeğinden hareketle, sosyal güvenlik hakkından yoksun bırakan kayıt dışı istihdam ve emeklilik haklarının eksik tesisine etki eden ücretlerin SGK’ya eksik bildirimini önlemek, sosyal güvenlik kavramının temel bir hak olduğunun toplumun tüm bireyleri tarafından bilinmesini” sağlamak olarak tanımlamaktaydı.
Bu protokole göre TMMOB, her yıl asgari ücret belirler ve ödenecek ücretlerin bu asgari seviyenin altında olmamasını sağlamak konusunda bir dayanak sağlar. Ayrıca hak gaspından veya çeşitli nedenlerden dolayı hukuki yollara başvuran meslektaşlarımızın alacakları ücret ve diğer sosyal hakların hesaplanması bağlamında, protokol çerçevesinde belirlenmiş ücret baz alınarak (bu protokole göre ücret almayan özellikle yeni mezunlar dahil olmak üzere) değerlendirme yapılmaktaydı.
SGK ile imzalanan bu protokolün ortadan kalkmasına rağmen, TMMOB Yönetim Kurulu her yıl ücretli çalışan mühendis, mimar, şehir plancıları için asgari ücret belirlenmesine devam etmektedir. 2022 yılı için ilk işe giriş bildirgesinde baz alınacak asgari brüt ücret 7850 TL olarak tespit edilmiştir. Ücretin açıklandığı Aralık 2021 tarihinden bugüne kadar belirlenen bu brüt ücret 130 dolar kadar erimiştir.
TMMOB’nin belirlediği 2022 yılı brüt mühendis, mimar, plancı asgari ücretinin açıklandığı tarihte dahi oldukça geride kalmış olduğu tespiti ile birlikte, asgari ücretin Temmuz 2022 tarihinde ‘güncellendiği’ bir dönemde, mühendis, mimar, plancı asgari ücreti de yeniden değerlendirilmeli ve arttırılmalıdır. Brüt 7850TL ücret ile net ortalama 6200TL olan ücretin, kira, faturalar, ulaşım, beslenmeyi bile karşılamadığı açıktır. Birleşmiş Milletler Yaşamaya Elverişli Konut Hakkı Raportörlüğü’nün sürdürülebilir ve insanlık onuruna yaraşır bir yaşam için konutun gerekli koşullarını sıraladığı maddelerinden birisi, konut masraflarının temel ihtiyaçlardan feragat etmeden ödenebilir olması ve hane gelirinin %30’unu aşmamasıdır.[1] Büyük kentlerde belirlenen asgari ücretin değil % 30’u, %100’üne denk gelen ev kiraları normal hale gelmiştir.
- TMMOB Yönetim Kurulu, mühendis, mimar, plancı asgari ücretini yeniden değerlendirmeli ve arttırmalıdır.
- TMMOB örgütlülüğü, belirlenecek asgari ücretin üyeler tarafından bilinirliğini sağlamak ve ücret denetlemesini yapmak için üzerine düşeni yapmalıdır.
- SGK ile protokolün yeniden hayata geçmesi için kampanya düzenlenmelidir. Ayrıca asgari ücret belirlenmesi ve denetlemesinin üyeler nezdinde de sahiplenilir bir alan olması için çaba harcanmalıdır. Bunun için iş yeri ziyaretleri, üye buluşmaları, üniversitelerde özellikle son sınıf öğrencileri ile karşılaşmalar organize edilmelidir.
- 30 büyük şehirde çalışanların maaşı yine asgari ücretin üzerinde olacak şekilde belirlenmeli, ilgili büyükşehir belediyesinin açıkladığı aylık toplu ulaşım abonman bedeli açıklanacak asgari ücretin üzerine eklenmelidir.
Meslektaşlarımızın patronlarla tek başına mücadele ettiği değil; meslek örgütlerinin, örgütlü gücüne yaslandığı bir güvene şimdi daha da çok ihtiyacı vardır. Meslektaşlarımızın ücret yarışına girdiği ve “piyasa”nın böyle belirlendiği, düşük ücretli ve eksik yatan sigorta primli bir çalışma yaşamı istemiyoruz. Bu yaşamı değiştirmek için kavga etmeye, birlikte mücadeleyi büyütmeye çağırıyoruz.
Toplumcu Mühendisler ve Mimarlar Meclisi
[1] Bahar Bayhan ile söyleşi. https://textumdergi.net/yasanabilir-konutu-savunmak/
