27 Şubat 2019
4. Levent Konutları öncelikle Kemal Ahmet Aru ve Rebii Gorbon’un bir uydu kent denemesi ve aynı zamanda bir kentsel tasarım projesi olması anlamıyla da önemlidir. Bu konut projesinin, 1950’lerde genç Türkiye’nin modernleşme programı dahilinde düşünülmesi gerekir. Levent bölgesinde modern bir mahalle kurulması fikri ve planlı, uygar bir yaşamın koşullarını arama çabasıdır. Okul, çarşı, geniş parklar, binlerce ağaç…
Fotoğraf: 4. Levent Konutları, 1960
Bu modern konut yerleşiminin cephelerinde mimarlık ile sanatın buluşmasına tanık olmaktayız. Yapıların sağır cephelerinde dönemin ve bugünün de en önemli sanatçılarından olan Bedri Rahmi Eyüboğlu, Nurullah Berk, Ferruh Başağa, Eren Eyüboğlu, Sabri Berkel, Ercüment Kalmık’ın mozaikleri yerlerini alır. Bugün bu söz konusu önemli sanat eserlerinin korunması için mülkiyet durumu ve yeni işlevin getirdiği tahribatla mücadele edilmesi gerekmektedir.
Güncel durumda yapılarla ve mozaik panolarla ilgili kişi ve kurumlar Beşiktaş Belediyesi, mülk sahipleri ve İstanbul 3 Nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’dur. Zamanla yapıların işlevleri büyük oranda değişmiş ve konuttan ticarete evrilmiştir. Bu değişimle birlikte yapılarda öncelikli olarak vitrin, pano, klima gibi cepheyi ilgilendiren değişiklikler ve mantolama uygulamaları sebebiyle hem yapı cepheleri değişmiş hem de söz konusu mozaik panoların bir kısmı kaybedilmiştir. Alan; 2008 yılında Kentsel Sit Alanı ilan edilmiş ve 4. Levent konutları üzerindeki 20 mozaik pano da Aralık 2012 tarihinde İstanbul 3 Nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nca tescillenmiştir. Tescil kararı ve bazı koruma çabalarının sonucunda mozaikleri perdeleyen unsurlar yer yer kaldırılmış olmasına rağmen, yine görülmektedir ki reklam uğruna sanat eserleri kapatılmaktadır.
Hem yerleşimin Türkiye’nin ilk uydu kentlerinden biri olması, bu nedenle 2008 yılında kentsel sit alanı ilan edilmesi, yapıların 1950’li yılların mimari ortamını yansıtması ve yapı cephelerindeki mozaik panoların sanatçılarının çağdaş Türkiye resminin simge isimleri olması bakımından önemlidir ve korunması için çaba gerekmektedir.
Fotoğraf: Turgut Tarhan
İstanbul Kent Savunması: İstanbul 4. Levent’teki bu bina cepheleri Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun güzide sanat eseridir, reklam panosu değil!
1. http://www.cagdasleventdernegi.org/sit.php
2. http://www.mimarlarodasi.org.tr/mimarlikdergisi/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=363&RecID=2177
toplumcumeclis.org
