3 Aralık 2022
3 Aralık Dünya Engelliler Günü, engellilerin eşit yurttaşlık hakkı ve bağımsız yaşama dair taleplerinin, gerçekçi ve sürdürülebilir bir engelli politikasının seslendirildiği evrensel bir mücadele günüdür.
Bugün gelinen noktada atılan adımlar, eşit yaşam oluşturmak adına oldukça yetersiz ve bütünlüklü bir politika oluşturma anlayışından uzak.Türkiye’de yaşayan engelli nüfusuna dair güncel ve kapsamlı veri bulunmuyor. Aynı şekilde engelli nüfusun engellerinin doğası ve kademesi de olmayan veriler arasında. Engellilere yönelik sağlıklı veri taraması yapmadan, buraya dair eşitlikçi politikalar üretmek de imkansız.
Eşitlikçi politikaların odağı ise, engelli bireylerin toplumsal yaşama eşit katılımını güvence altına alacak eylemleri yürürlüğe koymakta olmalı.
Engellilerin emek süreçlerine katılımının olanakları devlet tarafından oluşturulmalı ve garanti altına alınmalıdır.
Emeğin üretim sürecinde var olabilmek hem toplumsal hayata katılım sağlamak hem de ekonomik özgürlüğün güvence altına alınıp bağımsız hayat yaratılabilmesi adına çok önemlidir. Pandemi sürecinde hem özel sektörde hem de kamu alanında engelli istihdamının azaldığı bir dönem yaşadık. TÜİK’in Temmuz 2020 tarihli istihdam verilerine göre, Türkiye’de işgücüne katılma oranı %49 iken, çalışabilen engellilerin işgücüne katılım oranı ancak %22’dir. Bu kişiler, engelleri bahane edilerek ayrımcılığa ve ötekileştirilmeye maruz bırakılarak kamu hayatından izole edilemezler.
Engellilerin kamusal hayatta özgürce var olabilmesinin bir önemli başlığı da erişilebilirliktir. Bugünkü kentlerin durumunda bir engelli bireyin bir başkasının desteğini almadan hareket etmesi oldukça zor. Beyaz bastonla hareket etmeyi mümkün kılan sarı izler, kamu alanında konum referansı ve alan ulaşım bilgisi veren yazılamalar; tekerlekli sandalye erişimini mümkün kılan rampalar, asansörler, giriş-çıkış kapılarının ağırlıkları, yaya yolları genişlikleri, toplu taşıma araçlarına biniş-iniş yolları gibi pek çok planlama kararı eksik ya da işlemeyen vaziyettedir. Özgürce sokakta dolaşmak; işe, eve, kamusal alana ulaşmak her bireyin hakkıdır. Hiçbir yurttaş, toplumsal engeller neticesiyle eve hapsolmaya terk edilemez.
Türkiye toplumunun neredeyse %10’unu oluşturan engelli bireylerin, 365 gün süren dertlerinin konuşulduğu tek gün eşit yurttaşlık hakkının güvencesi için süren evrensel mücadelenin sığamayağı kadar büyüktür.
Engelin bedende olmadığı, toplumsal engeller azaltıldığında ortaya çıkacak potansiyelin fark edilerek doğru politikalar ile toplumsal yaşamın kurgulanması gerekliliği öne çıkarılması gereken bakış açısıdır.
3 Aralık bir mücadele günüdür. Eşit yurttaş olarak yaşamak hedefi ile, engelli haklarının teminatı için mücadele etmeye devam edeceğiz.
Toplumcu Mühendisler ve Mimarlar Meclisi
